Organizatorem komunikacji publicznej w Warszawie jest Zarząd Transportu Miejskiego. Zarząd ten m.in podpisuje umowy z dysponującymi taborem przewoźnikami na wykonywanie określonej partii przewozów (wyrażanej liczbą wozokilometrów/rok czyli liczbą kilometrów jaką w ramach umowy przejeżdża w ciągu roku tabor danego przewoźnika). Taka umowa obowiązuje także w rozliczeniach z jedynym przewoźnikiem tramwajowym w Warszawie, jakim są Tramwaje Warszawskie sp z o.o. Obecnie obowiązująca umowa kończy się w roku 2011.

Z uwagi na fakt stojących przez TW poważnych inwestycji taborowych i infrastrukturalnych TW podjęły rozmowy z ZTM na temat nowej umowy, umożliwiającej przewoźnikowi planowanie wydatków inwestycyjnych w dłuższym horyzoncie czasowym oraz lepsze warunki spłaty ewentualnych zobowiązań finansowych (kredyty lub obligacje) zaciąganych na sfinansowanie planowanych inwestycji (m.in. dzięki wykazaniu się stabilnością finansową i stałym źródłem dochodu). Projekt nowej umowy na świadczenie przez TW sp. z o.o. usług przewozowych w latach 2008-2027 został przygotowany jesienią 2007r. Z uwagi na fakt, że nowa umowa prowadzi do ustalenia wydatków z budżetu miasta (ZTM nie posiada własnego budżetu) na okres dłuższy niż jeden rok (czyli na dłużej niż obowiązuje standardowa uchwała budżetowa), musi być ona najpierw zaakceptowana przez Radę m.st. Warszawy. I tak styczniu 2008r. radni mieli zająć się uchwałą zezwalającą na podpisanie nowej umowy wieloletniej z TW (pierwotnie planowany był termin 10 stycznia, potem decyzję na temat uchwały przesunięto na 24 stycznia, ostatecznie zawieszono decyzję na czas nieokreślony). Uchwała znalazła się forum Rady M. St. Warszawy dopiero 13 marca 2008r., w nieznacznie zmienionej formie (dodano punkt o konieczności dokonania przed wejściem w życie umowy audytu w TW, uzasadniającego zakładane płatności).

Projekt nowej umowy wieloletniej (szczegółowo opisany w treści uchwały i załącznikach do niej) przewiduje roczną odpłatność za wykonane usługi przewozowe stopniowo rosnącą od 442 mln zł w 2008r. do 1,145 mln zł w 2027r. Przewiduje się znaczny wzrost ceny za 1 wozokilometr (z 8,35 zł brutto w 2008r do 20,73 zł brutto w 2027r.), przy tylko niewielkim (tylko o około 6%) wzroście tzw. pracy przewozowej (czyli liczby wykonanych przez TW wozokilometrów).
Na cenę wozokilometra (zmienną w zależności od roku) składają się: koszty energii elektrycznej, koszty utrzymania i napraw taboru, koszty utrzymania i napraw infrastruktury, koszty osobowe, amortyzacja i koszty obslugi kredytu (dokładniejsze dane w załączniku nr 2 do uchwały Rady m.st. Warszawy).

W projekcie umowy przyjęto że przewozy będą odbywały się w ramach obecnie istniejącej sieci, w 2011r. rozszerzonej o nowy odcinek wzdłuż tzw. Trasy Krasińskiego (czyli o przebiegającą przez most Krasińskiego trasę łączącą pl. Wilsona z Bródnem), a w 2017r. o nowy odcinek wzdłuż ul. Powstańców Śląskich (łączący Bemowo z Jelonkami) i wzdłuż ulic Ordona i Kasprzaka. Trasa w ciągu ulic Powstańców Śląskich, Kasprzaka i Ordona oraz torowisko w ciągu ul. Krasińskiego mają być sfinansowane ze środków własnych TW, a ich koszt został uwzględniony w cenie wozokilometra. Projekt umowy nie mówi nic na temat finansowania i obsługi innych budowanych w przyszłości tras tramwajowych (zwłaszcza projektowanych dotychczas przez TW i zawartych w Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania m.st. Warszawy tras na Tarchomin, Wilanów i Siekierki - niektóre z nich mają zostać inwestycjami miejskimi, finansowanymi bezpośrednio ze środków miasta).

Ze środków własnych TW (uwzględnionych w cenie wozokm) mają być też sfinansowane prace modernizacyjne w ciągu trasy W-Z (lata 2008-2011), al. Niepodległości/al. Jana Pawła II/ul. Broniewskiego (lata 2008-2012), ul. Targowej/al. Zielenieckiej (lata 2008-2012) oraz ul. Starzyńskiego/Słomińskiego/Okopowej/Towarowej (lata 2021-2022). TW ma także z własnych środków zakupić nowy tabor (łącznie min. 215 szt. w tym 155 szt. w latach 2009-2012, powiązanych z modernizacjami tras i 60 szt. w latach 2018-2026, bez powiązania z modernizacjami infrastruktury). Projekt umowy przewiduje iż w razie uzyskania przez TW dofinansowania ze środków Unii Europejskiej (w ramach Programu Operacyjnego "Infrastruktura i Środowisko") na prace modernizacyjne, zaoszczędzone przez TW pieniądze zostaną wydane na zakup kolejnych wagonów tramwajowych. W ramach umowy TW ma być także odpowiedzialne finansowo za utrzymanie i remonty istniejącej infrastruktury oraz utrzymanie, remonty i modernizacje istniejącego taboru.

Projekt umowy wieloletniej na świadczenie usług przewozowych przez TW sp. z o.o. oraz inne działania władz miasta (m.in. wpisanie niektórych inwestycji do Wieloletniego Planu Inwestycyjnego m.st. Warszawy na lata 2008-2011) znacząco zmieniają dotychczasowe plany inwestycyjne Tramwajów Warszawskich (zobacz). Spółka pozostaje nadal odpowiedzialna za zakupy nowego taboru tramwajowego, utrzymanie i remonty użytkowanego taboru oraz utrzymanie, remonty i modernizacje posiadanej infrastruktury - te inwestycje będą finansowane wyłącznie przez spółkę (z możliwością dofinansowania z pieniędzy Unii Europejskiej). Natomiast budowa nowych tras tramwajowych (poza nielicznymi, zapisanymi w umowie wieloletniej wyjątkami) stanie się zadaniem miasta (a dokładniej - Zarządu Transportu Miejskiego i Zarządu Dróg Miejskich), co dodatkowo potwierdził na początku stycznia 2008r. w wywiadzie prasowym dyrektor ZTM ("Dziennik" z dn. 03.01.2008r. - zobacz). I tak do Wieloletniego Planu Inwestycyjnego m. st. Warszawy na lata 2008-2011 wpisane zostały: budowa torowiska w ciągu Trasy Mostu Północnego (zadanie ZDM), budowa torowiska i infrastruktury towarzyszącej w ciągu ul. Światowida (zadanie ZTM) i budowa torowiska w ciągu tzw. Trasy Krasińskiego (zadanie ZDM). Natomiast ani w projekcie umowy wieloletniej ani w planach inwestycyjnych miasta nie uwzględniono budowy innych, wcześniej planowanych przez TW (i wpisanych do Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego m.st. Warszawy) tras tramwajowych (trasy w ciągu ul. Modlińskiej oraz trasy Dworzec Zachodni - Wilanów z odnogą do planowanego na Siekierkach Warszawskiego Parku Technologicznego), dodatkowo brak jest w umowie zapisu o obsłudze przez TW budowanej ze środków miejskich linii tramwajowej na Tarchomin (odc. węzeł Pułkowa - Winnica).

Mimo tych wątpliwości sam fakt przygotowania umowy wieloletniej przynosi Tramwajom Warszawskim duże korzyści, dzięki uzyskaniu przez spółkę stabilności finansowej (stały, ustalony z góry przychód), a także dzięki ułatwieniu zdobywania dodatkowych środków finansowych ze źródeł zewnętrznych (kredyty, obligacje itp.) - co z kolei umożliwi duże inwestycje w unowocześnienie taboru i infrastruktury.

W dniu 13 marca 2008r. została przyjęta przez Radę Warszawy uchwała nr XXVI/860/2008, zezwalająca na podpisanie umowy pomiędzy TW i ZTM. Negocjacje dotyczące szczegółowych zapisów umowy trwały jednak długo - dopiero 8 lipca 2008r. parafowano umowę.
Podpisanie umowy przez jej strony - prezydenta m. st. Warszawy Hannę Gronkiewicz-Waltz, dyrektora Zarządu Transportu Miejskiego Leszka Rutę oraz członków zarządu Tramwajów Warszawskich sp. z o.o. - Joannę Baczewską i Krzysztofa Mordzińskiego nastąpiło w dniu 6 sierpnia 2008r. na terenie zajezdni R-3 Mokotów. Tym samym otwarta została droga do znacznej modernizacji taboru i infrastruktury tramwajowej w Warszawie.

Umowa wieloletnia umożliwiła TW sp. z o.o. rozpoczęcie dużych inwestycji prowadzących do modernizacji taboru i infrastruktury. Jednakże kryzys finansowy lat 2008/2009 i idący za tym spadek dochodów miasta skłonił władze samorządowe do szukania oszczędności. Wśród inwestycji z finansowania których miasto zrezygnuje jest linia tramwajowa na Tarchomin. Z tą trasą związany jest dodatkowo problem obsługi - pierwotna umowa wieloletnia nic nie mówiła o jej obsłudze przez TW, natomiast miejska spółka zamówiła już na lata 2010-2013 186 szt. wagonów niskopodłogowych (w tym 31 sztuk pod kątem obsługi Tarchomina). Kolejny problem mający wpływ na rozliczenia wynikające z podpisanej w 2008r. roku umowy to znaczny wzrost cen energii elektrycznej w ciągu ostatnich dwóch lat. W efekcie pojawiła się potrzeba wprowadzenia zmian do podpisanej zaledwie rok wcześniej umowy. Przygotowany latem 2009r. aneks do umowy ustala wydatki z budżetu miasta na okres dłuższy niż jeden rok, co oznacza że i on (podobnie jak wcześniej sama umowa) musiał być poddany akceptacji przez Radę m.st. Warszawy. W dniu 17 września 2009r. radni przyjęli bez zastrzeżeń uchwałę nr LXII/1916/2009 zezwalającą na zmiany w umowie wieloletniej z TW.
Aneks do umowy wieloletniej ZTM-TW został podpisany w dniu 25 listopada 2009r.

Aneks przewiduje rozszerzenie obszaru obsługi przez TW o planowaną do wybudowania trasę na Tarchomin - co spowoduje zwiększenie sumarycznej pracy przewozowej wykonywanej przez TW (wyrażonej liczbą wozokilometrów) o około 4 mln wozokilometrów. Nastąpi to w 2013r., we wcześniejszym okresie dojdzie jednak do zmniejszenia liczby wozkm opłacanych przez ZTM. Podobnie jak w pierwotnej umowie, taklże i pozmianach przewiduje się rozszerzenie obsługi o nowe trasy wzdłuż ulic Krasińskiego i Powstańców Śląskich. Tramwaje Warszawskie mają także przejąć od miasta finansowanie projektowania i budowy nowej trasy na Tarchomin (czego efektem będzie zmniejszenie wydatków budżetu M.St. Warszawy).

Zgodnie z aneksem, przewiduje się zmiany w dotychczas ustalonych wydatkach inwestycyjnych spółki. TW ma nadal realizować modernizację tras tramwajowych w ciągu Trasy W-Z (lata 2008-2011), al. Jana Pawła II (lata 2011-2012) oraz ul. Targowej i al. Zielenieckiej (lata 2010-2011) a także budowę torowisk w ciągu ulic Krasińskiego (lata 2010-2011), Kasprzaka i Powstańców Śląskich (2011-2014). Zmieniona umowa zapewnia także pokrycie finansowe dla zakupu 186 szt. tramwajów niskopodłogowych oraz dla tzw. inwestycji odtworzeniowych (remonty taboru i istniejącej infrastruktury). Natomiast kilka inwestycji, w pierwotnej umowie przewidzianych do realizacji, po zmianach zostanie przesunięte na nowoutworzoną listę rezerwową (do realizacji "w uzgodnieniu z ZTM i bankami w razie uwolnienia środków finansowych"). Na tej liście znalazły się modernizacja torowiska w ciągu ulic Towarowej-Okopowej-Słomińskiego-Starzyńskiego (ewentualna realizacja w latach 2020-2022), system informacji pasażerskiej na 100 przystankach (ewentualna realizacja w latach 2011-2013) oraz dalsze zakupy taborowe - ewentualny zakup 20 tramwajów niskopodłogowych (lata 2018-2022), ewentualny zakup 18 tramwajów niskopodłogowych (lata 2024-2026) i nowość - ewentualny zakup 10 dwukierunkowych tramwajów niskopodłogowych - i to już z możliwością realizacji w latach 2010-2012.

Zmiana umowy wieloletniej może więc mieć korzystny efekt dla spółki tramwajowej - ma się zwiększyć zakres obsługi (trasa na Tarchomin i docelowy wzrost liczby wozokilometrów) i inwestycji taborowych (sumarycznie 234 nowe wagony tramwajowe, zamiast przewidywanych w pierwotnej umowie 215 wagonów) i wzrosnąć sumaryczna kwota zapłaty jaką (maksymalnie) może otrzymać spółka za wykonywane usługi - z 16420,36 mln zł na 17584,12 mln zł. Wątpliwości dotyczą jednak wydatków inwestycyjnych - ich łączna wartość co prawda może wynieść od 2910,94 mln (wariant minimum) do 3523,24 mln zł (wariant maksimum - realizacja wszystkich inwestycji z listy rezerwowej) ale realizacja tych inwestycji zależy nie tylko od działań TW, na dodatek w tych wydatkach nie widać pieniędzy zaoszczędzonych dzięki niższej cenie zakupionych w 2009r. wagonów typu 120Na (a które wg zapewnień władz miasta miały być pozostawione spółce na jej dalsze inwestycje). Brakuje zwłaszcza większych inwestycji taborowych po roku 2013 - przy założonym w umowie (łącznie z listą rezerwową) poziomie zakupów nowego taboru istnieje ryzyko że w 2027r. po Warszawie będzie kursowało nadal ponad 430 szt. tramwajów wyskopodłogowych w tym pokaźna liczba blisko 40-letnich wagonów typu 105Na. W umowie wieloletniej nie wspomniano także o dalszej rozbudowie sieci (wspomnianych w Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego m.st. Warszawy tras tramwajowych wzdłuż ul. Modlińskiej oraz Dworzec Zachodni - Wilanów z odnogą na Sielce i Siekierki) ani o rozbudowie bazy postojowej TW (ewentualna nowa zajezdnia, w SUiKZP lokalizowana na Annopolu).
Mimo tych wątpliwości aneks do obecnej umowy wieloletniej podtrzymuje korzystny trend finansowania rozwoju komunikacji tramwajowej w Warszawie i umożliwia Tramwajom Warszawskim dalsze inwestycje w unowocześnienie taboru i infrastruktury.

podstronę opracowano na podstawie materiałów zawartych na oficjalnej stronie Urzędu M. St. Warszawy (zobacz)